کتاب های حوزه ترویج علم حتی یک فرمول هم نباید داشته باشند - هنجس بلاگ

محسنی در ابتدای این نشست گفت: وقتی از ترویج علم صحبت می گردد، به طور طبیعی فراوری محصولات خاصی را از موسسه های انتشاراتی انتظار داریم. نخستین رفتاری که یک ناشر در زمینه ترویج علم باید داشته باشد این است که موضوعات علمی را ساده سازی کند، به گونه ای که آسیبی به بدنه آن علم وارد نگردد.

وی اضافه کرد: این نگاه به قدری اهمیت دارد که ناشران برای استاندارد عمل کردن در ترویج علم، باید دوره های خاصی را بگذرانند. به همین ترتیب در سازمان های گوناگون دوره های مقطع داری ایجاد شده که افراد می توانند در یک حوزه موضوعی بحث های ترویجی را فرا بگیرند.

محسنی تأکید کرد: به اعتقاد من، نشر یعنی ترویج علم. حال این تعریف در هر حوزه ای می تواند خود را نشان دهد. مروج علمی هم که می خواهد از محتوا استفاده کند، باید مخاطب خود را بشناسد. در این زمینه ویراستاران و فراورینمایندگان محتوایی در انتشاراتی ها هستند که کار ساده سازی می نمایند. بنابراین باید گفت که ترویج علم در ماهیت نشر نهفته است.

این فعال در عرصه نشر بیان نمود: کتابخانه ها هم یکی از مراکز ترویجی در علم هستند. در حقیقت نمی توان گفت تنها کتاب هایی که ویژه ترویج علم نوشته می گردد به این فرآیند می پردازند.

وی ادامه داد: مولفه غیرمستقیم بودن در بحث ترویج علم، به مراتب مهمتر از هر مولفه دیگری است. بنابراین بحث ترویج علم در ماهیت نشر جاری است، حتی ناشران تخصصی. حال اینکه برای چه گروهی با چه خصوصیاتی یک محتوا فراوری می گردد، اهمیت دارد.

محسنی گفت: ممکن است دانشمندی در حوزه فیزیک کوانتوم کتابی برای جامعه فیزیکدانان بنویسد، بااین حال در این کتاب امکان دارد فصلی را در کتابش به ترویج علم هم اختصاص دهد یا اینکه در کتاب دیگری به این موضوع پرداخته باشد. در واقع باید گفت، بافت بسیار کلی است که در مقیاس های کوچکتر تخصصی می گردد.

به گفته این ناشر، ترویج علم در نشر نهادینه شده است. در فرآیند ترویج علم می توان دو رویکرد را مورد آنالیز قرار داد؛ یکی از بالا به پایین است که از سوی دانشمندان برای مردم صورت می گیرد و به نوعی مفاهیم را ساده سازی می نمایند. رویکرد دیگر پایین به بالا است که علم بسط داده می گردد. در این رویکرد می خواهیم افراد را به علم علاقه مند کنیم. در این رویکرد، ترویج علم رویکرد عام تری به خود می گیرد. در این رویکرد، ویژگی افراد مختلف باید شناخته و زیرساخت ها فراهم گردد که تخیل، خردورزی و شناخت علم جزو این زیرساخت ها است.

وی اضافه کرد: بیش از 90 درصد فعالیت ناشر در ارتباط با فراوری یک محتوای خاص، مربوط به ویرایش اثر است و در این زمینه ناشر می تواند دخالت زیادی داشته باشد که می تواند این اثر را به سمت ترویج علم سوق دهد و مخاطب آفرینی کند. ناشر با توجه به دخالت هایی که در انتخاب کتاب می نماید، بزرگترین نقش را در ترویج علم دارد. جالب است بدانید که دانشمندی مانند استیون هاوکینگ که شهرت دنیای زیادی در فیزیک نظری داشته، چندین کتاب برای افرادی که از فیزیک چیزی نمی دانند نوشته است، اما ناشر کتاب هایش آن را برای مخاطب خواندنی نموده بود.

محسنی گفت: در بعضی موارد ممکن است مولف در نگارش ضعف هایی داشته باشد که ناشر می تواند کاتالیزور خوبی در این زمینه باشد. کتاب تاریخچه زمان هاوکینگ که در فهرست ثبت رکوردهای گینس هم ثبت شده، ابتدا از سوی چند ناشر به دلیل نگارش سنگین آن رد شد و فقط یک ناشر آن هم با شرایط خاص آن را پذیرفت. در واقع ناشر با ویراستاری که انجام داده، تأثیر بی نظیری روی کتاب داشته و باعث شد بسیاری از افراد را به سمت فیزیک متمایل کند و تأثیر بسیار زیادی بر افکار دنیای بگذارد. در اینجا باید گفت که ناشر هنر خود را نشان داد.

مدیر انتشارات کتابدار ادامه داد: ناشر برای ترویج علم باید شاخص هایی بگذارد. بسیاری از ناشران مطرح دنیا شاخصشان برای ترویج علم، درج نکردن حتی یک فرمول در کتاب است. یکی دیگر از شاخصه ها این است که ادبیات کتاب باید به گونه ای باشد که در فرودگاه ها توزیع گردد نه در دانشگاه ها.

وی توضیح داد: ناشران معتبر دنیا در زمینه ترویج علم به نویسندگان خطی مشی می دهند. در واقع بار سنگین بیشتر روی دوش ویراستارانی است که آن ها هم از علم کافی برخوردارند. اغلب دانشمندان قلم خوبی ندارند و بنابراین حضور ویراستار به شدت اهمیت دارد.

به گفته محسنی، دنیا غرب به شدت بر این موضوع تأکید می نماید، حتی دانشمندان ژورنالیست پرورش می دهند. برای مثال، بنیاد ملی علوم در آمریکا در حوزه هایی مانند شیمی یا فیزیک نظری ضعف محتوایی وجود دارد. آن ها با یک موسسه انتشاراتی در تعامل می شوند تا بتوانند محتوای این حوزه ها را در دبیرستان ها رواج دهند تا در آینده دانشمندان مهمی در کشور پرورش پیدا نمایند.

گروه ساختمانی آبان: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت را از ما بخواهید.